आजची आरोग्यटीप (आंघोळीपूर्वी काय काय करावे ? -1)

लहान सहान अवयवांची शुध्दी आंघोळीपूर्वी करून घ्यावी.
या क्रमाला महत्व आहे.
जसे मलमूत्रविसर्जन हे आंघोळीपूर्वीच व्हायला हवे. नखे कापणे, दाढी करणे, दात घासणे, नाक, कान, डोळे साफ करणे, या गोष्टी आंघोळीपूर्वीच झाल्या पाहिजेत.

आता जसा वेळ मिळेल तसच्या जमान्यात यातील कोणतीही कृती केव्हाही केली जाते. मग जंतुसंसर्गाची शक्यता वाढणारच ना !
स्वच्छता आणि शुचीता या गोष्टी शरीराशी संबंधित आहेत. यासाठीच काही स्वच्छतेच्या कृती करायला सांगितल्या आहेत.

शरीर, मन, आत्मा आणि इंद्रियांना रोग होतात, त्याचे एक कारण यांची अशुद्धी होय.

मनुस्मृति मधे बारा प्रकारचे मल सांगितले आहेत. शरीरातून बाहेर पडणारे रक्त, मांस, वीर्य, मूत्र, विष्ठा, नाकातील मळ, कानातील मळ, नखे, तोंडातून बाहेर पडणारा चिकटा, अश्रू, डोळ्यातील मळ, आणि घाम यांना लवकरात लवकर शरीरावरून दूर करावे.

या प्रत्येकाची शुद्धी पाण्याने आणि मऊ मातीने, रखेने, विभूतीने किंवा चणाडाळीच्या पीठाने करावी. ही झाली स्थूल शरीरशुद्धी !

मनाच्या शुद्धीकरणासाठी यम, समाजाच्या शुद्धीसाठी नियम, इंद्रिय शुद्धीसाठी संयम आणि आत्मशुद्धि साठी पावित्र्य राखून भावपूर्ण केलेले नामस्मरण या गोष्टींनी मन, इंद्रिय आणि आत्मा यांचीही शुद्धी करावी.

जसं केवळ घरातला केर काढून पुरत नाही, बाहेरचा केर पुनः घरात येतो म्हणून घरातील स्वच्छतेबरोबरच घराबाहेरील अंगणाची स्वच्छताही केली पाहिजे. तेवढेही पुरणारे नाही.रस्ताही स्वच्छ पाहिजे. गाव स्वच्छ हवा, देशही स्वच्छच हवा. यासाठी वेगवेगळे उपक्रम प्रत्येकाने हाती घेणे आवश्यक आहे.

देश शुद्धी झाली तर देह शुद्धीचे महत्व !
वैद्य सुविनय दामले.

फोडणीची पोळी

फोडणीची पोळी कुणा कुणाला आवडते ? मला जरा जास्तच आवडते.
कांद्याची आणि मिरचीची  चटकदार फोडणी दिली कि झटक्यात पोळीचा
खमंग पणा वाढतो आणि प्रत्येक घास खुसखुशीत आनंदाचा नवा अनुभव
देऊन जातो . काही जण यालाच पोळीची उसळहि  म्हणतात .  पण काही
मिनिटात तयार होणारा हा पदार्थ तितक्याच पटकन संपतोही.
पहा तुम्हाला कशी वाटते मी केलेली फोडणीची पोळी

चैत्रांगण : सुंदर रांगोळी

चैत्रांगण : सुंदर रांगोळी

चैत्र महिना रखरखत्या उन्हात एक नवी बहार घेऊन येतो.पान गळती होऊन आलेली चैत्रपालवी मनाला आल्हाद देते.

 लाडक्या माहेरवाशिणीच्या रुपाने चैत्र गौरीचे महिन्याभरासाठी घरोघरी आगमन होते. पुजेमधील अन्नपूर्णा निराळ्या आसनावर बसवून तिची मनोभावे पूजा केली जाते. तिला गोड नैवेद्य दाखवून नातेवाईक, आप्तेष्ट, आजुबाजूच्या सुवासिनींना हळदीकुंकवासाठी निमंत्रण केलं जातं.

अन्नपूर्णा म्हणजे साक्षात पार्वतीच असून तिचा वास महिनाभर आपल्या घरी असतो. त्यामुळे तिच्या स्वागतासाठी घरापुढील अंगण सारवून त्यावर रांगोळी काढली जाते. त्या वैशिष्ट्यपूर्ण रांगोळीला चैत्रांगण म्हणतात.
पार्वतीच्या रुपाला शोभेल अशी तिची शस्त्रे म्हणजे शंख, चक्र, गदा, पद्म आणि तिची वाहने म्हणजे गाय, हत्ती, कासव, नाग, गरूड होत.
तिची सौभाग्याची लेणी म्हणजे फणी, करंडा, आरसा, मंगळसूत्र व सुवासिनींच्या ओटीचे ताट असून दारापुढे तुळशी वृंदावन, ॐ, स्वस्तिक, आंबा, श्रीफळ, उंबर- पिंपळ वगैरे पूजनीय वृक्ष ही हिंदू संस्कृतीची प्रतिके म्हणजेच रंगीत रांगोळी भरून काढलेले चैत्रांगण होय.
गौरीचा लाडका पुत्र म्हणजे गणराय! त्याचे पण चित्र काढतात, कारण तो आपल्या आईला घरी नेण्यासाठी आलेला असतो.
अशी ही छान कल्पना या चैत्रांगण रांगोळीमागे आहे. ही रांगोळी काढणाऱ्याचे कौशल्य आहे खरे, पण ही रांगोळी काढल्यानंतर अतिशय सुरेख दिसते. 

7/12 सात बारा

पूर्वीची माहिती ही असली तरी जमीन महसुल अधिनियम १९६६ नुसार .... जमिनीसंदर्भातील रेकॉर्ड कमीत कमी शब्दात व विशिष्ट मांडणीत असलेला तपशील म्हणजे सातबारा होय.जमिनीची माहिती ज्यामध्ये असते त्याला गाव नमुना असे म्हणतात. गाव नमुना ठेवण्यासाठी 1-21 नमुने अशी विभागणी केलेली असते. त्यातील 7 नम्बरचा नमुना मालकी हक्का बाबत असतो. तर 12 नम्बर मध्ये पीकसंबंधित माहिती असते. या दोन्ही नमुना माहितीचे एकत्रीकरण 7/12 मध्ये केलेले असते.

7/12 संबंधीची महत्वाच्या महत्वाच्या बाबी:

1) 7/12 हा जमीन मालकी हक्का चा प्राथमिक व अंतिम पुरावा असतो.

2) 7/12 बेकायदेशीर ठरविला जात नाही तो पर्यंत तो कायदेशीर मानला जातो.

3) 7/12 ची नविन पुस्तके साधारणता 10 वर्षानी लिहिली जातात.

4) 7/12 तील मालकी व इतर हक्का च्या ठिका नी कोण तेही महत्वाचे लिखान हे फेरफार नोंद के ल्या शिवाय ये वू शतेकत नाही. गावनमुना 6 म्हणजेच फेरफार नोंद वही.

5) प्रतेक वेळी 7/12 काढल्यावर कर्ज व कर्ज देना री संस्थेची नावे, विहीर बोअरवेल, फळझाडे, झाडे अशा नोंदी खात्रीने पाहिल्या पाहिजे.

अदभुत विहीर....बारा मोटेची विहीर... कि भुयारी राजवाडा ?

अदभुत विहीर....बारा मोटेची विहीर... कि भुयारी राजवाडा ?

विहीर आहे कि भुयारी राजवाडा असा प्रश्न पडल्याशिवाय राहत नाही इतिहासाच्या पुस्तकात दुर्लक्षित राहिलेली ही विहीर पाहण्याचे भाग्य लाभणे म्हणजे श्रीमंत छत्रपती शिवाजी महाराजाची कृपा आणखी दुसरं काय...एवढे सगळे अवशेष पाहून महालाच्या छतावर चढून आलो आणि पाहिला तर इथे सिंहासन आणि समोर सभेसाठी बैठक व्यवस्था केलेली आहे.सातारचे राजे छत्रपती श्रीमंत प्रतापसिंह महाराज यांची विहिरीतील गुप्त महालात खलबते चालत असत तसेच वरील बाजूस असलेल्या सिंहासनावर बसून सहकार्यांशी संवाद साधत असत.

साताऱ्यापासून हाकेच्या अंतरावरम्हणजे सातारा ते भुईंज रस्त्यावर उजवीकडे"शेरी लिंब"नावाचे गाव आहे,या गावात एक शिवकालीन इतिहासाची साक्षीदार अशी बारा मोटेची विहीर आहे.शिवकालीन स्थापत्यशास्त्राचं एक अद्भुत उदाहरण म्हणजे ही बारा मोटेची विहीर.ही विहीर पाहताना थक्क व्हायला होतं, म्हणजे हि विहीर आहे कि भुयारी राजवाडा असा प्रश्न पडल्याशिवाय राहत नाही.म्हणजे बघा विहिरीत उतरायला एक आलिशान जिना आणि कमान असलेला भरभक्कम दरवाजा, मध्यभागी दोन मजली महाल आणि दोन्ही बाजूला दोन विहिरी.साधारण शिवलिंगाचा आकाराची ही विहीर आहे.

अष्टकोनी आकाराच्या विहिरीच्या आतील बाजूस वर चार वाघांची शिल्पे आहेत.विहिरीस आलिशान जिना आणि आतउतरण्यास चोरवाटा आहेत.या विहिरीवर बारा मोटा चालत असत असे म्हणतात, नीट लक्ष देवून पाहिल्यास बारा मोटेचे बारा चौथरे नजरेस पडतात.
या विहिरीचे बांधकाम इ.स. १६४१ ते १६४६ या दरम्यान श्रीमंत सौ. विरुबाई भोसले यांनी केले.या विहिरीची खोली ११० फूट असून व्यास साधारण ५० एक फूट आहे.विहीर दोन टप्प्यात विभागली आहे.

अष्टकोनी मुख्य विहीर आणि जोडून आयताकृती दुसरी विहीर.या दोन्ही विहिरींना जोडणारी दुमजली इमारत म्हणजे चक्क एक महाल आहे.आलिशान जिना उतरून आपण खाली महालाच्या तळमजल्यावर जावून पोहोचतो.इथून महालाच्या दुसऱ्या मजल्यावर जाण्यासाठी दोन चोरवाटा आहेत.इंग्रजी एल आकाराच्या जिन्याने वर जाताच आपण छोटेखानी महालात येवून पोहोचतो.या महालाला मध्यभागी चार खांब आहेत, प्रत्येक खांबावर वेगवेगळीशिल्पे कोरलेली आहेत.गणपती, हनुमान यांची शिल्पे त्याखाली गजारूढ महाराजांचे शिल्पचित्र.खांबाच्या दुसऱ्या बाजूस अशावारूढ महाराजांचे शिल्प कोरलेले आहे, त्यावरील बाजूस नक्षीदार फुले.या महालातून मुख्य दरवाजाकडे पाहिल्यास दरवाजावरील कमानिशेजारी दोन शरभ शिल्पे कोरलेली दिसतात.

आजची आरोग्य टीप - 2 (दंतधावन)

रोज सकाळी मलप्रवृत्ती साफ झाल्यावर ( शौचानंद मिळाल्यावर ) प्रथम दात घासावेत. (बाहेरून आणि आतूनसुध्दा अगदी अक्कलदाढे पर्यंत.)

दात घासण्यासाठी दंतमंजन किंवा कडुनिंब वा अन्य दातवण वापरावे.

दात घासण्यासाठी उजव्या हाताच्या अनामिकेचा वापर करू नये (रूढी परंपरा )
बाकी चारही बोटांचा युक्तीने वापर करावा.

दात घासून झाल्यावर आतून आणि बाहेरून हिरड्यांना हळुवार मसाज करावा.

कोणत्याही कंपनीची, कितीही स्वस्त आणि संपूर्ण स्वदेशी असली तरीही " टूथपेस्ट " वापरू नये. त्यातील सोडीयम लाॅरेल सल्फेट या घटकामुळे तोंडात फेस येतो. सावधान !!!!

आपण कोणते दंतमंजन वापरावे ?

ज्यामधे कोणतेही रसायन (केमिकल) नाही,
पुर्णतः नैसर्गिक !

म्हणजेच ज्या दंतमंजनाला कधीही फेस येत नाही ,
जे चवीला गोड किंवा मिरमिरीत नाही, असे दंतमंजन वापरावे.

दंतमंजन किंचीत तुरट किंचित तिखट आणि किंचीत कडवट असावे. पण कधीही आत्यंतिक गोड, आंबट, आणि खारट नसावे.
नियमितपणे अश्या चवींचे दंतमंजन वापरू नये. याने दातांची झीज होते.

आज बाजारात मिळणार्‍या जवळपास सर्व टूथपेस्ट चवीला गोड आहेत.

या ऐवजी वड, खैर, आघाडा, अर्जुन एरंड, कडूनिंब आदि किंचीत तुरट, कडू, तिखट चवींच्या रसदार काड्यांचा "ब्रश" तयार करून त्याने दात घासावेत. त्याच्या रसाने हिरड्या चोळाव्यात.

दंतधावन करण्यासाठी ईशान्य आणि पूर्व दिशेला तोंड करून, मौन पाळून बसावे. (फिरत फिरत गप्पागोष्टी करीत दंतधावन करू नये. तोंडातील जंतु वा लाळ बाहेर पडून इतरांना त्याचा त्रास होतो. )
आचार्यांनी विशिष्ट दिशेचा उल्लेख केला आहे, याचा अर्थ अन्य दिशांना तोंड करून बसल्याचे दुष्परिणाम त्यांनी अनुभवले होते.

शहरात हे शक्य आहे का ?
असा प्रश्न कृपया विचारू नये.
जे जे उत्तम असेल ते ते स्विकारावे.
आखिर जिंदगी अपनी है।
जी लो अपने तरीकेसे ।।

टूथब्रश म्हणजे तोंडातील खराटाच !

सक्काळी सक्काळी यापेक्षा चांगले काही मिळतच नाही का ?
विषारी टूथपेस्ट तर नकोच, त्यापेक्षा खतरनाक असतो तो प्लॅस्टिकचा टूथब्रश !

आजचे विज्ञानच सांगते आहे, कि प्लॅस्टिक हे आरोग्याला अपाय करणारे आहे ! प्लॅस्टिकचा अतिवापर कॅन्सरजनक आहे वगैरे

मग सकाळी दातांच्या स्वच्छतेसाठी प्लॅस्टिकचा "एक्स्पायर डेट " झालेला ब्रश ? कॅनेडियन डेंटल असोसिएशन म्हणते एक ब्रश फक्त सात दिवस वापरावा. आणि भारतात एक ब्रश सात सात वर्षे वापरणारी मंडळी आहेत. ( अज्ञान, घोर अज्ञान !)

वा रे आधुनिकता !

बरं हे ब्रश कसे बनवतात हे बघितलंय का कधी ?
गटार ऊकीरडे यातून गोळा करून नेलेले प्लॅस्टिक पुनः रिसायकल करतात आणि ब्रश बनवितात.

मला आश्चर्य वाटते एरव्ही नको त्या ठिकाणी स्टरलायझेशन ऑटोक्लेव वगैरे आणि थेट तोंडात जाणारा ब्रश मात्र नुसता नळाखाली धरला की शुध्द होईल का ?

वापरून झाल्यावर ओलेकच्च असलेले सर्वांचे ब्रश एकाच ब्रशदाणीत तेवीस तास पन्नास मिनीटे एकमेकांशी सलगी करून पहुडलेले असतात. एकमेकांशी असलेल्या या अतिसंपर्कामुळे एक दुसर्‍याचे "सोकाॅल्ड इन्फेक्शन" एकमेकांकडे जाणार नाही ?

आजच्या नवीन नवीन व्हायरल रोगांच्या पार्श्वभूमीवर याचा विचार व्हायला नको ?

कितीही साॅफ्ट म्हटला तरी हाताच्या मागील बाजुला एकाच ठिकाणी रोज 10 मिनीट घासून बघा.....
रक्त येईल.
मग नाजूक हिरड्यांची अवस्था काय होईल ?
म्हणून आपण हिरड्यांना ब्रशचा संपर्कच टाळतो आणि हिरड्या नाजूक बनतात. मग पिकलेलं केळं खाल्लं तरी त्यावर रक्त दिसेल !
ज्याच्या हिरड्या नाजूक त्याचे चांगले दातही खाली यायला कितीसा वेळ लागणार ?

याला पर्याय काय ?

दंतमंजन हातावर घेऊन पुर्व दिशेला तोंड करून ऊकिडवे बसून दोन्ही ढोपरांच्यामधे हाताचे कोपर ठेवून, हात धुवून, उजव्या हाताच्या मस्त चारही बोटानी दात घासावेत. ( एक सुधारणा तर्जनी 👆�सोडून)

हो एक गोष्ट आणखीन !
नखे वाढलेली नकोत, त्यांचे विषारी रंगकाम देखील गडबड करणारे आहे. ( नेलपेंट म्हणायचंय मला )

बोटांचा आवश्यक तेवढा दाब दात आणि हिरड्यांवर पडतो.

या कृतीमधे "इन्फेक्शन " चे चान्सेस कमीत कमी.
आपलेच दात आपलेच बोट !
आपलं इन्फेक्शन आपल्यापाशी !!

टूथपेस्ट ची टेक्नोलॉजी आली पश्चिमेकडून ! म्हणजे पाश्चात्यांची !
दंतमंजन भारतीय म्हणजे पूर्वेचे !

"पश्चिमेकडून" येत असलेले ते सर्व ऊत्तम अशी "पूर्वेकडील" लोकांची धारणा असल्याने "ऊत्तर" दिशेकडचे सर्वात उत्तम असते, ही संकल्पनाच मनातून गेली आहे.

औषधे घेत असताना ऊत्तर दिशेला तोंड करून घ्यावे किंवा वनस्पती काढत असताना ऊत्तर दिशेच्या वनस्पती घ्याव्यात असे सांगितले जाते. पूर्व उत्तर ईशान्य या दिशा शुभ मानल्या आहेत.

पण आमचा " पश्चिमेवरील" विश्वास एवढा दृढ होत चालला आहे की योग्यायोग्य विवेक देखील नाहीसा होत चालला आहे.

आज तीन प्रकारच्या वस्तु उपलब्ध आहेत.

विदेशी स्वदेशी आणि देशी !

विदेशी म्हणजे ज्याचे तंत्र पश्चिमी देशांचे ! ज्याच्या खरेदीतील मोठा हिस्सा विदेशातच जातो. या वस्तू आरोग्याला हानिकारक असतात. जसे टूथपेस्ट, ब्रश. उदा. कोलगेट, पेप्सोडेंट, जाॅन्सन, हिंदुस्थान लीवर, बाटा इ.इ.

देशी म्हणजे ज्याचा मालक भारतीय, पण तंत्र पाश्चिमात्य ! आर्थिक फायदा भारतालाच होईल. पण या वस्तु आरोग्याला हितकारक असतीलच असे नाही. जश्या टूथपेस्ट ब्रश. उदा. पतंजली, बबूल विको. इ.इ.

आणि स्वदेशी म्हणजे ज्याचे तंत्र (technology) घरातील, भारतातील आयुर्वेदातील !
ज्याचा मालक भारतीय.
खरेदीनंतर पैसा भारतातच राहील. या वस्तुंची निर्मिती आणि वापर देशाच्या आणि देहाच्या आरोग्याकरीता सर्वोत्तम असेल. उदा. स्वतःच्या घरात बनवलेले कोणतेही दंतमंजन. किंवा पतंजली दंतमंजन, सनातनचे दंतमंजन, विको माकडछाप, इ.इ.दंतमंजन. ( पेस्ट नव्हे)

आयुर्वेदातील तंत्रज्ञान वापरून केलेल्या वस्तु देशाचे आणि देहाचे आरोग्य निश्चितपणे ऊत्तम राखतात.

जय आयुर्वेद !
जय भारत !!
जय देशी !!!

दंतधावन कसे करावे ?

वड, औदुंबर, करंज, आघाडा, खैर कडूनिंब, आंबा, बकुळ इ.पैकी एका वनस्पतींची करंगळी एवढ्या जाडीची आणि एक वीत लांबीची रसदार काडी काढावी. धुतल्यावर दातांनीच तिचे एक टोक चावून त्याचा ब्रश करावा. या ब्रशानेच दातांवर योग्य दाब देऊन दात घासावेत.
दात घासून झाल्यावर आतून आणि बाहेरून हिरड्यांना हळुवारपणे मसाज करावा.
तर्जनीचा वापर न करता बाकीच्या बोटांनी दातही स्वच्छ करावेत.

‪#‎तर्जनी‬ ही वायु तत्वनिदर्शक आहे.
‪#‎ती‬ पितरांसाठी राखीव आहे.
‪#‎या‬ बोटाने जास्त दाब पडू शकतो इ. शक्यता लक्षात घेऊन ती निषिध्द सांगितली आहे.

काडीचा ब्रश केलेला भाग तोडून ईशान्य दिशेला टाकावा. पाण्याने नीट धुवून काडी योग्य जागी गुंडाळून ठेवावा. कांडी सुकल्यास पाण्यात ठेवावी.
( युज अॅड थ्रो पद्धत आपल्याकडूनच पाश्चात्यांनी घेतली असावी. )

दात घासताना मौन पाळलेच पाहिजे.
हाताचे कोपर गुडघ्यांच्या आत घेऊन दात घासले तर हिरड्या व दातांवर पडणारा दाब योग्य असतो असे लक्षात येते.

प्रतिपदा षष्ठी अष्टमी नवमी अमावास्या पौर्णिमा जन्मदिवस या विशिष्ट दिवशी दातवण वापरू नये. त्याऐवजी दंतमंजन म्हणजे या वनस्पतींची केलेली पावडर वापरावी.

कधी वापरावे म्हणजे विधी, आणि कधी वापरू नये याचा निषेध, असा विधीनिषेध जिथे सांगितला जातो, ते शास्त्र !

आजच्या काळात शहरात रेल्वे स्टेशनवर दातवण / काड्या विकत मिळतात. यांच्याकडून घासाघीस न करता जरूर खरेदी करावी. अन्यथा दंतमंजन वापरावे.

दातात जे अन्नकण अडकतात ते काढण्यासाठी काडीचा ब्रश किंवा पाण्याने खळखळून चुळा भराव्यात.

भारतात सर्व पाण्याच्या स्रोतामधे नैसर्गिक फ्लोराइड असते. टूथपेस्ट मधून फ्लोराइड जास्त जाते. आणि फ्लुरोसीस नावाचा रोग होतो.

घरगुती दंतमंजन - त्रिफळा चूर्ण त्यात तुरटी मिरी कापूर आणि अगदी थोडे सैंधव मिसळले की, झाले तयार दंतमंजन
लागा कामाला !
वैद्य सुविनय दामले.

आजची आरोग्यटीप - 1

।।हितभुक मित भुक अशाक भुक ।।

पालेभाजीमधे जवळजवळ 80 % पाणीच असते. उरलेला सगळा चोथा . पोषक अंश न के बराबर !

सकाळी ऊठल्यावर मलप्रवृत्ती साफ होण्यासाठी फायबरयुक्त पाला खावा ही पाश्चात्य धारणा !

आपल्याकडे ( भारतात) सालासकट कडधान्ये, मसाल्याचे पदार्थ, नारळ, शेंगदाणे, फळभाज्या, अनपाॅलीश तांदुळ, अनरिफाईन्ड तेल असे अनेक प्रकार असल्याने मलप्रवृत्ती साफ न होणे ही समस्या नव्हती.

पालेभाज्या तुरट चवीच्या, वातुळ, पचायला जड असतात. न पचल्यामुळेच ढेकर सुध्दा त्या वासाची येते.

मग पालेभाजी हट्टाने का खावी ?

आणि बारीक होण्यासाठी पाला खात असाल तर आजपर्यंत म्हशी, रेडे, रानडुकर, गेंडे, ह्त्ती, इ. बारीक का नाही झाले. ?
विचार करा. स्वतः अनुभव घ्या.

🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿
टीप :
काही पालेभाज्या औषधी आहेत, पण फक्त भारतीय विचारधारेतील वैद्यांच्या सल्ल्यानेच घ्याव्यात. दररोज नकोच. आठवड्यातून एखादवेळी चालेल. त्याचाही नियम आहे.

पालेभाज्या वातकर आहेत म्हणून भाजी तयार करताना त्यात कोकम, चिंच, ताक, कांदा, लसुण, नारळ इ पदार्थ वापरावे लागतात.

पालेभाजी खायचीच झाली तर कशी खावी ? अष्टांग ह्रदय सूत्र 6/95 नुसार

स्विन्नं = उकडून घ्यावी
निष्पीडित रसं = रस काढून टाकून द्यावा.
स्नेहाढ्यम् = उरलेला चोथा भरपूर तेलात परतून घ्यावा.खावा.
नातीदोषलम् = म्हणजे फार दोष उत्पन्न करीत नाही.( एवढं करूनही थोडा दोष रहातोच ! )

भावप्रकाश या ग्रंथात तर स्पष्टच म्हटलंय,
शाकेषु सर्वेषु वसन्ति रोगास्ते हेतवो देहविनाशाय ।
तस्माद् बुधः शाकविवर्जनं तु कुर्यात।।

सर्व पालेभाज्यांमधे रोग रहातात, जे देहविनाशाचे कारण आहे. म्हणून बुध्दिमान माणसाने पालेभाजी खाणे सोडून द्यावे.

पुढे ते असंही म्हणतात की, पालेभाज्या या केवळ वातुळच नाहीत तर प्रज्ञाक्षय आणि स्मृतीघ्न ( बुध्दीला कमी करणार्‍या ) आहेत.

वृध्द चाणक्य ग्रंथातही 'शाकेन रोगा वर्धन्ते ' असं म्हटले आहे.

व्यवहारात अनेक प्रकारची अत्यंत विषारी कीटकनाशके पालेभाज्यांच्या मुळात घालतात आणि जीवघेणी रासायनिक खते पालेभाज्यांच्यावर फवारतात. बाहेरून कितीही धुतली तरी हे विष जात नाहीत.

याचा परिणाम म्हणून पालेभाज्यांना अजिबात किडपण लागलेली दिसत नाही.

सुश्रुताचार्य म्हणतात, पावसाळ्यात पालेभाजी खाणे म्हणजे पाण्यातील रोग वाढवणारे सर्व दोष पोटात जाणे.

आणि
मुंबईतील रेल्वेच्या बाजुला बारमाही होणार्‍या पालेभाज्या तर किती रोगट पाण्यावर वाढतात ?

एवढी विषाची परीक्षा कशासाठी ?

शाक म्हणजे फक्त पालेभाजी नव्हेच !
पत्रापासून कंदापर्यंत गुरू/ पचायला जड होतात. हे पण बरोबर ! 
पण जर सुयोग्य संस्कारीत केल्या तर !

आज सॅलेडच्या नावाने कच्च्या पालेभाज्या खायचे पाश्चात्य फॅड घुसले आहे. त्याकडे लक्ष असावे.

"हेल्थ अवेअरनेस" च्या नावाने कोणीही नाॅन मेडीकल काहीही सल्ले कोणाच्याही नावाने खपवत असतो.
आयुर्वेदातील जाणकार म्हणून याला कुठेतरी चाप बसणे आवश्यक वाटते.

ग्रंथातील कोणताही नियम, नियमावर बोट ठेवून पाळू नये असे ग्रंथकारच म्हणतात.
दूष्य देश बल काल..... अवस्थाश्च पृथग्विधः ।

आणि ग्रंथात वर्णन केलेल्या किती पालेभाज्या जश्याच्या तश्या शुध्द आज उपलब्ध आहेत. ?
--ज्यांची वर्णने आहेत त्यांची व्यापारी पध्दतीने, रासायनिक खतांनी पैदास केली जात नव्हती.

शेवग्याच्या शेंगा, वाल इ. शेंगावर्गातील,
वेलीला लागणार्‍या भोपळा, दुधी कोहाळा, इ.
कंदवर्गातील सुरण, बटाटा, कांदा, लसूण,
फळ स्वरूपातील वांगी, भेंडी इ.
सिझनल मिळणार्‍या फणस, नीरफणस, अंबाडी या भाज्या
किंवा रानात आपोआपच उगवणाऱ्या बांबूचा कोंब, पेवाची पाने, हादग्याची फुले, घोटीचा वेल, घोळूचा वेल, भारंगीची पाने, कुरडू, टाकळा, एकपानी, अळुचा देठ, करांद्याचा कंद, भुईआवळाचे पूर्ण झाड इ. भाज्या जरूर खाव्यात.

पण त्या शेपू पालक आणि कोबीच्या मागे आपण का लागतोय ? कळतच नाही.

ऋतुनुसार उगवणाऱ्या गावरान भाज्या देशविचार करून खाव्यातच!

व्यवहारात भाज्यांबद्दल किती गैरसमज करून दिले जात आहेत ?
वांगे वातघ्नी / वाताचा नाश करणारे असे वर्णन आहे. पण जर ते तेलात तळून घेतले तरच...
पाण्यात शिजवले तर वात वाढणारच !
आणि अग्निवर भाजून गुळ घालून केलेले वांग्याचे भरीत निद्राजनन सांगितले आहे.

योग्य मसाले वापरून, गावठी तेल वापरून, अग्निचा योग्य वापर करून भाज्यांच्या पाने फुले देठ वेल फळे, कंद, इ.चा वापर करून पराठे, धिरडी, भजी, भाजी, आमटी, इ. रूचकर पदार्थ करून खावेतच.

सर्वच भाज्या...
संस्कार बदलला की गुण बदलतात.
काळ बदलला की गुण बदलतात.
पण वैद्यांनी किंवा आपण आपली बुध्दी बदलू नये.

एक युक्ती
ज्या पालेभाजीची पाने कृमीकिटकांनी खाल्लेली आहेत निदान त्यांच्यावर तरी विषाची बाहेरून फवारणी झालेली नाही असे समजून किडींनी भोक केलेली वांगी आम्ही घरी आणतो. स्वच्छ करून किडलेला भाग काढून टाकून बाकीची भाजी वापरतो.
जेवढे शक्य आहे त्या भाज्या घरीच शेणखतावर उत्पादीत करतो. त्यासाठी एक गावठी गाय पोसतो.
शंभर वर्षे जगायचं तर एवढं केलंच पाहिजे ना !

सारासार विचार करून, व्यवहार लक्षात घेऊन, ग्रंथोक्त नियमांवर बोट न ठेवता, अति निग्रहाने, कुसंस्कारीत पालेभाज्या खाऊ नयेत.
हे माझे मत आहे.
वैद्य सुविनय दामले.

🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹

🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹

सहज आणि सोपी रांगोळी

आनंद घ्या सहज आणि सोप्या रांगोळ्यांचा ! भेट द्या  www.RangoliKolam.in

तुमची रांगोळी पाठवा http://rangolikolam.in/submit-your-rangoli/

आणि तुमची हि रांगोळी  पहा आमच्या वेबसाईट वर

Happy Republic Day Best Rangoli 26th January rangoli